Ang pertussis, o kilala rin bilang whooping cough, ay isang malubhang nakakahawang impeksyon sa respiratory system na dulot ng bakteriyang Bordetella pertussis. Ito ay kumakalat mula sa tao-tao sa pamamagitan ng mga droplet na nabubuo kapag umuubo o bumabahing ang isang taong may sakit. Ang sakit na ito ay pinakamapanganib sa mga sanggol at maaaring magdulot ng malubhang karamdaman at kamatayan sa kanilang edad. Karaniwan, ang mga unang sintomas ay nagmumula 7 hanggang 10 araw matapos ang pagkakalantad sa impeksyon, at kasama rito ang mild fever, runny nose, at ubo. Sa mas matinding kaso, ang ubo ay nagiging malupit at may kasamang distinctive “whooping” sound (kaya’t tinawag itong whooping cough). Maaari ring magkaroon ng pneumonia, at maaaring magkaroon ng mga seizure at sakit sa utak. Ang mga taong may pertussis ay pinakamahahawa sa loob ng mga 3 linggo mula nang mag-umpisa ang ubo, at maraming bata na tinamaan ng impeksyon ay nagkakaroon ng ubo na tumatagal ng 4 hanggang 8 na linggo.
Para maiwasan ang pertussis, narito ang ilang mga hakbang na maaari mong gawin:
- Magpabakuna: Ang pinakamahusay na paraan upang maiwasan ang whooping cough ay ang pagpapabakuna. Inirerekomenda ng CDC ang bakunahan laban sa whooping cough para sa lahat. Alamin king sino ang dapat magpabakuna at kailan ito gagawin.
2. Preventive antibiotics: Ito ay mga gamot na ibinibigay sa mga taong na-expose sa mapanganib na bacteria upang maiwasan ang pagkakasakit. Ito ay inirerekomenda lamang kung:
- Kasama mo ang isang taong may whooping cough.
May mataas na panganib para sa malubhang sakit (halimbawa, mga sanggol o may mga kondisyon sa kalusugan) o may malapit na contact sa isang taong may mataas na panganib (halimbawa, mga buntis sa kanilang ikatlong trimester o mga taong nag-aalaga ng mga high-risk individuals). Kung ikaw ay na-expose sa bacteria na sanhi ng whooping cough, kumonsulta sa iyong doktor kung kailangan mo ng preventive antibiotics. Ito ay lalo na mahalaga kung may sanggol o buntis na babae sa inyong tahanan o kung may plano kang makipag-ugnayan sa isang sanggol o buntis na babae.
3. Magandang hygiene: Iwasan ang pagkalat ng bacteria na sanhi ng whooping cough at iba pang respiratory illnesses:
- Takpan ang iyong bibig at ilong kapag umuubo o bumabahing. Itapon agad ang ginamit na tissue sa basurahan.
- Maghugas ng kamay nang madalas gamit ang sabon at tubig ng hindi bababa sa 20 segundo. Gumamit ng alcohol-based hand sanitizer kung wala kang access sa sabon at tubig.
4. Temporary immunity pagkatapos magkasakit: Ang mga taong nagkaroon na ng whooping cough ay may natural na immunity laban sa susunod na pagkakaroon nito. Gayunpaman, ang natural na immunity ay hindi panghabang-buhay. Inirerekomenda pa rin ng CDC ang pagbabakuna laban sa whooping cough kahit na nagkaroon ka na ng sakin na ito, dahil ang natural na immunity ay naglalaho at nagbibigay ng panghabangbuhay na proteksyon.
Tandaan na ang pagpapabakuna at tamang hygiene ay mahalaga para maiwasan ang pertussis. Kung mayroon kang iba pang katanungan, magpakonsulta sa iyong doktor.
